Dat Bitcoin een zeepbel zou zijn, hebben we intussen wel al honderden keren gehoord. Anderen beweren dan weer dat het de toekomst zou zijn, maar dergelijk optimisme voor innovaties weerlegt het zeepbelargument nog niet. Het enige juiste antwoord is dat we het niet weten en dat niemand in een glazen bol kan kijken.
Bitcoin heeft geen rationele basis
Wat in het nadeel spreekt van Bitcoin is de volatiliteit. Toch hoeft volatiliteit voor een belegger geen probleem te zijn als de koerswaarde min of meer voorspelbaar en rationeel onderbouwd is. Er zijn intussen al verschillende academische onderzoeken naar verschenen. Zij stelden de vraag welke zaken het rendement van Bitcoin kunnen verklaren. Het stijgen of dalen van miningkosten? De toegankelijkheid van allerlei wallets? Industriële groei, recessie, consumptiegroei, fluctuerende werkloosheidscijfers of politieke instabiliteit? Het heeft er volgens de onderzoekers allemaal niks mee te maken. Volgens het onderzoek zijn er maar twee zaken die echt bepalend zijn: aandacht en momentum.
De bitcoin koers, maar bij uitbreiding ook andere cryptokoerswaarden, is met andere woorden niet afhankelijk van fundamentele drivers. Wanneer de media-aandacht afneemt en het momentum zich keert, kunnen veel beleggers bedrogen uitkomen. We mogen niet vergeten dat bij het nagaan of een bepaald instrument al dan niet in een bubbel zit, toch vooral de vraag speelt of het in verhouding staat met de onderliggende waarde. Het is dan ook geen goed teken dat de koerswaarde er zelfs volledig van losstaat. Dit versterkt inderdaad het zeepbelargument.
Rationele en irrationele beleggers
Het valt op dat beleggers dit ook lijken te beseffen. Elon Musk die tweet dat zijn bedrijf 1,5 miljard in bitcoin gaat investeren, zorgt er enerzijds voor dat beleggers massaal bitcoins beginnen aankopen. Er is aandacht en ook het momentum is er en de koers begint te stijgen. Niet alleen de bitcoinkoers, want ook bijvoorbeeld de Cardano koers steeg toen ineens heel snel.
Anderzijds zie je dat het aandeel Tesla – een van de snelste groeiers het afgelopen jaar – op hetzelfde moment amper beweegt. Beleggers weten dat deze investering de omzet van Tesla ook volatieler kan maken en daar zitten ze net niet op te wachten. Aan de ene kant is het dus een stimulans en aan de andere kant is het een rem. Zoiets valt rationeel niet te verklaren en daarom kunnen we speken van de rationele en de irrationele belegger. Ook dat laatste doet vrezen voor een zeepbelscenario.
Zeepbelargument is te kort door de bocht
Wil dat dan automatisch zeggen dat Bitcoin een zeepbel is die vroeg of laat moet barsten? Dat dan weer niet. Als je kijkt naar zeepbellen, dan is er een constante: er is enthousiasme voor iets wat we niet begrijpen. Bij de tulpenmanie ging het om de verkoop van tulpenbollen die nog maar net in de grond zaten en die zelfs nog niet eens gebloeid waren. Laten we het gerust futures noemen. Ook de bubbels halverwege de negentiende eeuw (spoorwegen) of eind jaren 90 (internet) waren het gevolg van innovaties die men niet begreep, maar waarvoor er wel enthousiasme bestond. Ondanks deze bubbels zijn futures, spoorwegen en internet vandaag de normaalste zaak van de wereld.
Er zijn talloze voorbeelden van hoe we vroeger iets niet begrepen, zonder dat het ooit een barstende zeepbel werd. We kunnen de vergelijking maken met Bitcoin. Aan de blockchain worden heel wat mogelijkheden toegeschreven, maar het grote publiek snapt er geen snars van. En dus kopen en verkopen ze maar wat. Dit wil echter niet zeggen dat de blockchain helemaal geen toekomst heeft. Meer nog: wanneer grote verzekeringsinstellingen, bedrijven als Tesla en betaalsystemen als PayPal er hun deuren voor openen, dan doen ze dat omdat ze oprecht geloven in de technologie.
De irrationele belegger is onwetend, maar voor die laatste groep heeft het wel een rationele basis en dat is nog steeds het belangrijkste. Alles ligt dan ook in hun handen. Als zij met praktische toepassingen komen, kan Bitcoin bestaansrecht krijgen. Maar als zij uiteindelijk alsnog lossen, zoals toen in 1719 vooraanstaande financiers van Mississippi Company publiekelijk eieren voor hun geld kozen en de Mississippi-zeepbel barstte, ontstaat er een probleem. Vooralsnog lijkt het er nog steeds op dat de grote spelers voldoende rationeel blijven handelen, wat overigens niet wil zeggen dat het geen risicovolle investering is.